Pracujesz? Przysługuje ci dodatkowa wypłata, nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych!

O czym mowa i kto może liczyć nawet na duże pieniądze?

Odprawa. Gwarancje prawne

W polskim Kodeksie pracy jasno zapisano obowiązek wypłaty odprawy pieniężnej w określonych sytuacjach. Dotyczy to wszystkich pracowników – niezależnie od tego, czy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, zlecenia, czy innego kontraktu cywilnoprawnego. Nie ma również znaczenia staż pracy ani wielkość zakładu.

Co istotne, za niewypłacenie należnej odprawy pracodawca może ponieść surowe konsekwencje finansowe. Grozi mu grzywna od 1000 zł do nawet 30 000 zł, a także obowiązek uregulowania zaległości wraz z ustawowymi odsetkami.

Kto może liczyć na odprawę

Jednorazowa odprawa emerytalna przysługuje osobom, które rozwiązują stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jej głównym celem jest finansowe wsparcie na początku nowego etapu życia, kiedy dochody zwykle spadają.

Prawo do odprawy nabywa się z chwilą zakończenia stosunku pracy. Świadczenie przysługuje tylko raz w życiu, chyba że pracownik rozwiązuje kilka umów jednocześnie – wtedy może otrzymać odprawę od każdego z pracodawców.

- Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia - czytamy w art. 92 Kodeksu pracy.

Jak obliczana jest wysokość odprawy? Bazuje ona na przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu pracownika z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozwiązania umowy o pracę. Do kalkulacji wliczane są wszystkie składniki wynagrodzenia, w tym premie, dodatki czy nagrody.

Minimalna wysokość świadczenia to równowartość jednej miesięcznej pensji brutto. Ale może być więcej, dla niektórych grup zawodowych przewidziano korzystniejsze warunki:

- Nauczyciele: po 20 latach pracy odprawa wynosi dwumiesięczne wynagrodzenie, a po dłuższym stażu – trzymiesięczne.
- Pracownicy samorządowi i członkowie służby cywilnej: mogą otrzymać nawet dziesięciokrotność miesięcznego wynagrodzenia.
- Funkcjonariusze służb mundurowych: również korzystają ze szczególnych przepisów regulujących wysokość odpraw.

Odprawa podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych jako przychód ze stosunku pracy, ale nie jest objęta składkami na ZUS.

Nie wszyscy mogą liczyć na odprawę

Mimo spełnienia warunków wiekowych i stażowych, prawo do odprawy można utracić w pewnych sytuacjach:

- Renta rodzinna: nie uprawnia do odprawy, bo nie wynika bezpośrednio z niezdolności do pracy.
- Świadczenie przedemerytalne: również nie daje podstawy do przyznania odprawy.
- Dyscyplinarne rozwiązanie umowy: zwolnienie z winy pracownika wyklucza możliwość uzyskania świadczenia.

W każdym przypadku decydujący jest związek przyczynowy pomiędzy zakończeniem pracy a przejściem na emeryturę lub rentę.

Prawo. Jak uzyskać odprawę?

Po rozwiązaniu stosunku pracy pracodawca powinien automatycznie wypłacić odprawę i odpowiednio to zaznaczyć w świadectwie pracy, pracownik nie musi składać żadnych wniosków. Dokument ten należy wydać w ciągu 7 dni od zakończenia zatrudnienia.

Jeżeli odprawa nie została wypłacona, pracownik ma prawo domagać się w terminie nawet do trzech lat od daty rozwiązania umowy – po tym czasie roszczenie może się przedawnić.

Taki wniosek najlepiej złożyć na piśmie, powołując się na art. 92 Kodeksu pracy i podając dane dotyczące rozwiązania stosunku pracy.

Brak wiedzy o przysługującej odprawie może prowadzić do poważnych strat finansowych. Tymczasem pieniądze te, często niemałe – sięgające kilku lub nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych – mogą znacząco poprawić sytuację emeryta lub rencisty na starcie nowego rozdziału życia.

Dodajmy, że odprawa to nie przywilej, ale obowiązek pracodawcy.