Trwało to sporo czasu, ale wreszcie się udało - w poniedziałek, 22 lipca rozpoczęły się archeologiczne prace wykopaliskowe, które są reperkusją odkrytych w 2016 r. pochowków na terenie parkingu przy dawnej komendzie Milicji Obywatelskiej.
Na terenie za budynkiem byłej komendy, byłej siedziby Gestapo, NKWD i UB, znajdowały się garaże, które należało rozebrać. Budynek, podobnie sam przyległy teren, był obiektem zainteresowania Instytutu Pamięci Narodowej. Trwające trzy lata prace IPN zakończył w 2018 r. W trakcie, po rozebraniu starych garaży, znaleziono m.in. stare cmentarzysko z wczesnego średniowiecza. Odsłonięto wówczas kilkanaście pochówków datowanych na okres od XII do XIII wieku. Niełatwo było się do nich dostać, były zakryte sporą warstwą betonu. Niektóre szkielety okazały się uszkodzone, przesunięte. Nie wszystkie znajdowały się w jamach grobowych. Tam, gdzie powinna znajdować się czaszka, były fundamenty garaży. Przy pochówkach odsłonięto także nieliczne artefakty, fragmenty ceramiki, metalowe przedmioty: żelazne noże, kabłączek skroniowy, obrączki wykonane ze stopu miedzi. Odkryto również ceramikę naczyniową, kości zwierzęce, krzesiwo żelazne, sztylet żelazny, fragmenty plomb towarowych. Tu już niektóre były wczesnośredniowieczne, inne młodsze.
Pracami, które rozpoczęły się w poniedziałek, kieruje zastępca dyrektora Muzeum Mazowieckiego, archeolog, doktor Tomasz Kordala, który w swojej pracy naukowej interesuje się przemianami osadniczymi i kulturowymi północnego Mazowsza w X-XIII w. ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia obrządku pogrzebowego. Kordala liczy się z tym, że badania w tym roku mogą potrwać ok. 2 miesięcy i być może nastąpi kontynuacja w kolejnym.
- Nie wiem, czy uda się nam jeszcze w tym roku odsłonić całe cmentarzysko. To kilka arów do przekopania i sprawdzenia. W badaniach weźmie udział ok. 8 osób. Spróbujemy odkryć nie tylko szczątki ludzkie, ale też zabytki kultury materialnej. Z kolei odsłonięcie jam grobowych i odkrycie szczątków pozwoli określić płeć czy wzrost dawnych mieszkańców tych terenów, na co chorowali i jak długo żyli.
Kordala dodaje, że jak dotąd odkrywano ludzkie szczątki na terenie Starego Miasta, ale jak dotąd nie natrafiono na miejsce, które może uchodzić za cmentarz. - A w tym przypadku rodzi się możliwość przekopania tego miejsca i dowiedzenia się o wiele więcej. Tym bardziej, że chodzi o stosunkowo najsłabiej znaną część Płocka w zakresie wczesnośredniowiecznej historii miasta.
Kilkanaście już odkrytych pochówków można datować na okres od XII do XIII wieku, przy czym w tym czasie badany obszar znajdował się poza wałem grodu, a potem również poza granicami miasta, lokowanego w 1237 r. Czy w pobliżu znajdował się kościół? A może uda się odnaleźć pozostałości kościoła św. Idziego, który ufundować miał Władysław Herman w podziękowaniu za narodziny Bolesława Krzywoustego? Według arcybiskupa Juliana Nowowiejskiego kaplica była zbudowana "na przedmieściu dawnego Płocka, o dwie lub nieco więcej staj od murów miasta". - Kościół. św. Idziego raczej miałby znajdować się dawniej u zbiegu ul. Tumskiej i Królewieckiej - precyzuje archeolog. Dodaje zarazem, że jeśli odnajdą następne pochówki, te mogą faktycznie znajdować się na terenie dawnego cmentarza przykościelnego. Nie jest to niemożliwe.
Z badań powstanie sprawozdanie, które otrzyma miejski konserwator zabytków. Wstępne wyniki będą opublikowane chociażby na łamach periodyka "Nasze korzenie". Jednak na właściwe, duże opracowanie całości możemy poczekać nawet kilka lat.
Pieniądze na archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie nieruchomości przy ul. 1 Maja wyłożył płocki Ratusz (30 tys. zł) oraz Muzeum Mazowieckie.
