Ta decyzja wywołała obawy o przyszłość tysięcy ludzi, którzy tracąc sprawność po przekroczeniu określonego wieku, nie będą już mogli liczyć na asystencję osobistą, uznawaną dotąd za podstawowy element niezależnego funkcjonowania.
Projekt, który miał wzmocnić prawa osób z niepełnosprawnościami, dla wielu stał się sygnałem, że część społeczeństwa zostanie pozostawiona bez realnego wsparcia.
Znaczenie AOON i fraza najważniejsze świadczenie dla osób niepełnosprawnych
Asystencja osobista jest określana jako kluczowa usługa, bez której trudno mówić o jakiejkolwiek samodzielności w życiu codziennym. To forma wsparcia obejmująca niezwykle szeroki zakres czynności — od pomocy przy ubieraniu i wykonywaniu czynności pielęgnacyjnych, poprzez wsparcie przy wyjściach z domu i poruszaniu się, aż po zakupy, budowanie relacji czy pracę zawodową.
Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasoń wyjaśnia: – asystent osobisty nie jest opiekunem, członkiem rodziny, ani wolontariuszem.
To fundamentalne doprecyzowanie odróżnia AOON od tradycyjnych usług opiekuńczych i określa jej cel: umożliwić osobom z niepełnosprawnościami niezależne życie.
Do tej pory jednak usługa była realizowana wyłącznie w oparciu o roczne programy z Funduszu Solidarnościowego, co powodowało brak pewności, zróżnicowaną dostępność i różną jakość wsparcia w zależności od regionu.
Projekt rządowy i fraza osoby powyżej 65 roku życia wykluczone z AOON
Rządowy projekt ustawy o asystencji osobistej powstał po szerokich konsultacjach społecznych, analizach przedstawionych uwag oraz doświadczeniach z pilotażowego wdrożenia Standardu Asystencji Osobistej, w ramach którego zrealizowano 100 237 godzin wsparcia. Projekt miał w końcu stworzyć jednolity system obejmujący najważniejszą usługę dla osób z niepełnosprawnościami.
Najbardziej kontrowersyjny okazał się jednak zapis, zgodnie z którym prawo do AOON ma przysługiwać osobom, które nie ukończyły 65 lat. Osoby, które osiągnęły ten wiek później, będą mogły korzystać z asystencji wyłącznie wówczas, gdy nabyły do niej prawo wcześniej — i tylko do końca okresu obowiązywania decyzji.
To rozwiązanie budzi szczególny sprzeciw, ponieważ Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych gwarantuje prawo do życia w społeczeństwie wszystkim osobom niepełnosprawnym — bez względu na wiek.
Zastrzeżenia RCL i fraza wykluczenie seniorów 65 plus
Rządowe Centrum Legislacji, analizując projekt, zwróciło uwagę na poważny problem wyłączenia szerokiej grupy osób z dostępu do AOON. Podkreślono, że ustawa narusza art. 19 Konwencji ONZ, który zakłada równe prawa wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie.
RCL alarmowało, że między 65. a 75. rokiem życia powstanie luka systemowa — osoby w tym przedziale wieku nie zostaną objęte ani ustawową asystencją osobistą, ani w pełni dopasowanymi do ich potrzeb programami senioralnymi. Wskazano także, że programy takie jak bon senioralny czy Opieka 75 plus nie są równoważnym wsparciem i nie rozwiązują problemu braku dostępu do AOON.
W opinii RCL konieczne było ponowne przeanalizowanie przepisów.
Stanowisko ministerstwa i fraza brak wsparcia dla osób 65 plus
W odpowiedzi na zastrzeżenia RCL ministerstwo podtrzymało swoje stanowisko. W piśmie z 8 maja resort jednoznacznie stwierdził, że ustawa o asystencji osobistej nie powinna obejmować osób w wieku senioralnym.
Uzasadniono to:
- różnymi kompetencjami gmin i powiatów,
- tym, że żaden kraj nie przyznaje AOON osobom, które utraciły sprawność po ukończeniu 65 lat,
- możliwością kontynuacji programów finansowanych z Funduszu Solidarnościowego,
- istnieniem dedykowanych programów opiekuńczych dla seniorów.
Jednocześnie resort przyznał, że finansowanie roczne oznacza brak ciągłości wsparcia i różną jakość świadczonych usług.
Projekt prezydencki i fraza seniorzy 65 plus objęci pomocą
W odróżnieniu od projektu rządowego, propozycja wniesiona przez byłego prezydenta przewidywała objęcie asystencją osobistą również osób powyżej 65 roku życia. Projekt ten został skierowany do prac komisji, jednak nie był kontynuowany.
Według analizy przygotowanej przez Pełnomocnika Rządu i MRPiPS projekt miał generować ogromne obciążenia finansowe: „może wygenerować niemożliwe do poniesienia koszty budżetowe, przekraczające nawet 20 mld zł rocznie”. Z tego powodu oceniono go jako nierealny do wdrożenia.
Projekt poselski i fraza wyłączenie seniorów z AOON
Równolegle złożono projekt autorstwa posłów Lewicy i Polski 2050, który również przewiduje ograniczenie prawa do AOON do osób poniżej 65. roku życia. Określa on szczegółowe kryteria dla osób dorosłych oraz młodzieży od 13 roku życia. Również na mocy tego projektu osoby starsze zachowają prawo do AOON tylko wtedy, gdy nabyły je wcześniej.
W uzasadnieniu posłowie wskazali, że granica 65 lat wynika z rozwiązań stosowanych w innych krajach oraz z konieczności rozdzielenia systemów wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami i dla seniorów.
Proces legislacyjny i fraza wejście w życie przepisów
Projekt rządowy przeszedł już etap przyjęcia przez Radę Ministrów i trafił do Sejmu, gdzie ma odbyć się jego pierwsze czytanie. Po uchwaleniu przez Sejm ustawa trafi do Senatu, a następnie do podpisu.
Planowany termin wejścia w życie nowej ustawy to 1 stycznia 2027 roku.
Według informacji KPRM nowe regulacje obejmą około 100 tys. osób z niepełnosprawnościami, a pośrednio mają wpłynąć na życie nawet 500 tys. członków ich rodzin. Do 2035 roku na realizację AOON zaplanowano ponad 47 mld zł.
Usługa ma być dostępna w wymiarze od 20 do 240 godzin miesięcznie, co oznacza średnio 8 godzin dziennie.
Programy alternatywne i fraza Opieka 75 plus oraz Fundusz Solidarnościowy
Program Opieka 75 plus kierowany jest do gmin liczących do 60 tys. mieszkańców i obejmuje dofinansowanie usług opiekuńczych do 60% ich kosztów. Seniorzy korzystają z tego wsparcia jedynie pośrednio, ponieważ o szczegółach decydują samorządy.
Drugim rozwiązaniem jest program Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością finansowany z Funduszu Solidarnościowego. Przewiduje on nawet 100% dofinansowania dla gmin i powiatów, choć pojedyncza jednostka może otrzymać maksymalnie 3 mln zł. Budżet programu na 2025 rok wynosi 800 mln zł.
Oba programy mają jednak wspólną cechę: funkcjonują w trybie rocznym, co nie zapewnia systemowej ciągłości — szczególnie kluczowej dla osób o dużych potrzebach wsparcia.
Komentarze (0)