Wszystko zaczęło się bardzo dawno temu, w 1821 roku… A dziś, 190 lat później, Muzeum Mazowieckie zaprasza na swoje urodziny.
To naprawdę niezwykły jubileusz: płockiemu Muzeum Mazowieckiemu stuknęło 190 lat! Prawdziwa chluba płocczan aktualnie zlokalizowana w pięknej kamienicy przy Tumskiej 8 jest najstarszym muzeum publicznym w całej Polsce, a choć muzeum jest stareńkie i wiele w życiu przeszło, wciąż nieustannie się rozwija, zaskakuje coraz to zmyślniejszymi pomysłami i zwycięża w różnorakich konkursach. Cofnijmy się jednak prawie dwa wieki wcześniej…
Cały muzealny żywot ściśle spleciony jest z losami Towarzystwa Naukowego w Płocku: 21 września 1821 roku członkowie stawiajej wówczas pierwsze kroki instytucji za zgodą Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego powołali do życia Muzeum Publiczne i Szkolne Województwa Płockiego. Swą dość długą nazwę placówka zawdzięczała pochodzeniu zbiorów: zgromadziło je TNP oraz Szkoła Wojewódzka Płocka. Sale, w których umieszczono cenne eksponaty, nie przypominały bynajmniej pięknych przestronnych, przeszkolonych przestrzeni, po których w dzieciństwie szurało się charakterystycznymi kapciami o niebotycznych rozmiarach – wtedy, w 2. połowie XIX w. muzealne przedmioty ustawiono w dwóch salach szkolnego gmachu (dziś należących do Małachowianki). Za to – inaczej niż dziś - można było ich dotykać, bo służyły uczniom jako pomoce naukowe.
Żywot tak muzeum, jak i TNP, nie był jednak długi – po upadku Powstania Listopadowego obie placówki przestały istnieć, a około 5 tysięcy eksponatów stanowiących zbiory muzeum uległo rozproszeniu. Niestety łącznie ze spisami inwentarzowymi.
Reaktywacja nastąpiła wraz ze wznowieniem działalności TNP w 1907 r. Rok później Towarzystwo kupiło kamienicę przy Rynku Kanonicznym nr 8 (dziś Plac Narutowicza 8), gdzie zresztą urzęduje do dziś W dwóch salach na parterze kamienicy, otwartych dla zwiedzających w 1912 roku, umieszczono muzealną ekspozycję, na którą składały się eksponaty geologicznych, przyrodniczych, archeologicznych i historycznych dokumentujących dzieje Mazowsza. Dzięki między innymi przemożnym staraniom pani kustosz Haliny Rutskiej zbiory szybko się rozrastały i żeby je pomieścić, w 1923 roku potrzeba już było 13 sal. Dlatego siedem lat później Muzeum Mazowsza Płockiego im. prof. Ignacego Mościckiego, jak się wówczas nazywało, przeniosło się z przyrodniczą, etnograficzną i archeologiczną częścią zbiorów do budynku naprzeciwko, w którym dziś mieści się Biblioteka im. Zielińskich. Tylko w ciągu lat 1929-1931 odwiedziło je ok. 6 tysięcy zwiedzających.
Kolejny cios muzeum przeżyło w latach okupacyjnych, bo choć pieczołowicie gromadzone w poprzednich latach zbiory nie były celowo likwidowane, to nikt się o nie specjalnie nie troszczył – w siedzibie TNP przy Rynku Kanonicznym 8 hitlerowcy urządzili biuro rachunkowości rolnej i wypożyczalnię książek, sale w budynku naprzeciwko zamieniono na siedzibę oddziału SS. Ucierpiały zwłaszcza eksponaty przyrodnicze, zniszczeniu uległa też część zbiorów historyczno-kulturalnych, tj. broń czy ceramika polska z Korca, Baranówki i Nieborowa.
Po wojnie, 1 grudnia 1945, muzeum wznowiło działalność: rozpoczęły się gorączkowe poszukiwania zaginionych eksponatów i próby uporządkowania zdziesiątkowanych zbiorów. W 1949 placówka została upaństwowiona, podporządkowana Muzeum Narodowemu w Warszawie. Od tego momentu miała też oczywiście nową nazwę: Muzeum Mazowsza Płockiego.
Mimo borykania się z kłopotami finansowymi, w wyniku prac organizacyjnych, prowadzonych pod kierownictwem Krystyny Mierzejewskiej (z męża Hejke), otwierano kolejne działy: archeologii (w 1952r.), przyrody (1953), geologii (1954) i historii (1955). Rozwojowi muzeum przysłużyła się też budowa Kombinatu Petrochemicznego – wówczas właśnie podjęto decyzję o odbudowie i adaptacji Zamku Książąt Mazowieckich i tam w1973 roku zamieszkało muzeum. W 1963 roku nadano mu obowiązującą do dziś nazwę: Muzeum Mazowieckie w Płocku, gromadzące głównie zbiory ilustrujące dzieje Mazowsza. Dopiero pod koniec lat 60., na skutek ogromnej popularności prezentowanej w Płocku wystawy czasowej o sztuce przełomu XIX i XX, wzbogacono profil muzeum o sztukę secesyjną. W 1993 roku muzeum uzyskało zgodę na użytkowanie zabytkowego spichlerza przy Kazimierza Wielkiego – urządzono w nim Dział Etnologii. Pięć lat później po raz pierwszy zaprezentowano kolekcję rzemiosła artystycznego Art Deco ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku dająca początek specjalizacji w dziedzinie sztuki Art Deco.
Po ponad 30 latach funkcjonowania w Zamku Książąt Mazowieckim płockie muzeum znów czekała przeprowadzka: w 2004 r. z całymi zbiorami poświęconymi secesji i art. deco przeniosło się do pięknie odrestaurowanej kamienicy secesyjnej przy Tumskiej 8. W zeszłym roku powiększyło się o kolejny budynek, w którym zagościła bijące rekordy popularności i nagradzana w różnorakich konkursach regionalna wystawa stała „X wieków Płocka.Płock w przestrzeni kulturowej Mazowsza, Polski, Europy”. Od maja tego roku część cennych zbiorów – kolekcja z dziełami Bolesława Biegasa zamieszkała jako eskpozycja stała w podziemiach kina „Przedwiośnie”.
190. urodziny muzeum. Zamiast tortu – Mira Zimińska-Sygietyńska
A od jutra muzeum zapowiada trzydniowe świętowanie. Patronat honorowy nad fetą obrali prezydent RP Bronisław Komorowski, minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski, marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik oraz prezydent Płocka Andrzej Nowakowski. Obchody jubileuszu rozpoczną się w poniedziałek, 19 września, sesją naukową. Zapowiedziano także konferencję, otwarcie wystawy czasowej Malarstwo Feliksa Tuszyńskiego, koncert "Prima Vista" i oczywiście wielkie zwiedzanie. A prawdziwym prezentem urodzinowym będzie otwarcie długo oczekiwanej wystawy stałej poświęconej Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej (środa, 21 września, godzina 12.00, NoveKino Przedwiośnie).
- Jubileusz to moment, w którym można na chwilę zatrzymać się, podsumować okres chociażby od ostatniego jubileuszu sprzed 5 lat – mówi Leonard Sobieraj, dyrektor Muzeum Mazowieckiego. - Wtedy cieszyliśmy się ze sprawnej przeprowadzki muzeum oraz szybkiego urządzenia stałej ekspozycji secesyjnej. Dzisiaj mamy satysfakcję z 5-letniej pracy nad stworzeniem ekspozycji stałej poświęconej naszemu regionowi – X wieków Płocka. Wystawa zdobyła szereg nagród i wyróżnień rangi krajowej i regionalnej m.in. nominację do nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Sybilla. Uroczystości jubileuszowe uświetniamy dodatkowo otwarciem kilku nowych wystaw, które wzbogacą naszą ofertę. W maju otworzyliśmy galerię rzeźby i malarstwa Bolesława Biegasa, 21 września – wystawę stałą poświęconą wybitnej płocczance Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej, dzięki pozyskaniu wieloletniego depozytu rodziny aktorki. Inauguruje działalność Galeria Sztuka Płocka. Podczas jubileuszu zaprezentujemy wystawę malarstwa Feliksa Tuszyńskiego – dar artysty dla Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Późną jesienią planujemy otwarcie trzech wystaw uzupełniających ekspozycję secesji – zaprezentujemy modę, biżuterię i wyroby rzemiosła artystycznego. Wtedy też planujemy zakończenie obchodów.
Jak widać, lista osiągnięć jest długa, a przed muzeum jeszcze sporo roboty. - Odwleka się na przykład powstanie ekspozycji stałych w spichlerzu – wylicza Sobieraj i zdradza: - Planujemy tam ekspozycję sztuki ludowej i sztuki Dalekiego Wschodu. Realizacja ta uwarunkowana jest remontem dachu spichlerza. Szwankują nieco działania związane z promocją muzeum. W przyszłym roku planujemy kampanię promującą wszystkie wystawy Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Jak podkreśla Sobieraj, czas jubileuszu to również czas podziękowań. - Dziękuję Samorządowi Województwa Mazowieckiego za troskliwą opiekę, a także finansowanie, które umożliwia dynamiczny rozwój bazy – największy i najszybszy w całej historii muzeum. Chciałbym w sposób szczególny podziękować Panu Adamowi Struzikowi Marszałkowi Województwa Mazowieckiego, którego pomoc odczuwamy w każdej chwili – wymienia dyrektor. - Dziękuję Gminie Płock za wsparcie rozwoju muzeum. Liczymy na kontynuację. Dziękuję sponsorom, a nade wszystko sponsorowi strategicznemu PKN Orlen. Dziękuję instytucjom i organizacjom współpracującym z naszym muzeum, szczególnie Towarzystwu Przyjaciół Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Dziękuję pracownikom muzeum. Na koniec, gdyż są współgospodarzami jubileuszu, ale wszyscy i tak wiedzą, że bez ich wiedzy i zaangażowania nic by się nie udało. Zatem jeszcze raz gorąco dziękuję.
Program obchodów 190. urodzin Muzeum Mazowieckiego w Plocku:
Poniedziałek, 19 wrzesnia, godz. 10.30, ul. Tumska 8
sesja naukowa – Ludność obcoetniczna na północnym Mazowszu w minionym tysiącleciu
Wtorek, 20 września, godz. 11.00, ul. Tumska 8
konferencja "Muzeum regionalne. Program kompletny! "
Środa, 21 września, godz. 12.00 ,galeria MMP, ul. Tumska 5a (NoveKino Przedwiośnie):
otwarcie wystawy stałej "Wybitna płocczanka - Mira Zimińska-Sygietyńska"
otwarcie wystawy czasowej "Malarstwo Feliksa Tuszyńskiego
koncert "Prima Vista"
zwiedzanie Muzeum Mazowieckiego w Płocku
MR, materiały Muzeum Mazowieckiego w Płocku
