Mazowsze jest jednym z zaledwie dwóch województw, w których rośnie liczba dzieci i młodzieży. Ale są i złe wiadomości, a stabilny rozwój demograficzny stoi jednak pod znakiem zapytania.
Urząd Statystyczny opublikował dane, dotyczące dzieci i młodzieży w Polsce w latach 2012 - 2018.
- W 2018 r. w województwie mazowieckim mieszkało 1 mln 80 tys. dzieci i młodzieży w wieku 0–18 lat, czyli o 3,5 proc. więcej niż w 2012 r. To dobra informacja - tym bardziej, że oprócz Mazowsza wynik na plusie zanotowało tylko województwo pomorskie - podkreśla Marcin Kałuski z Mazowieckiego Ośrodka Badań Regionalnych.
Zaobserwowany w ostatnich latach wzrost liczby najmłodszych mieszkańców nie oznacza jednak, że Mazowsze może być spokojne o sytuację ludnościową w przyszłości. Utrzymujący się od lat niski poziom dzietności nie zapewnia stabilnego rozwoju demograficznego województwa. Spowodowane jest to coraz mniejszą liczbą kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat). W latach 2012–2018 liczba ta zmniejszyła się o prawie 8 tys.
Mazowieckie mamy są statystycznie coraz starsze. Największą grupę matek stanowiły kobiety w wieku 30–34 lata (36 proc.), przy czym w porównaniu z 2012 r. najbardziej zwiększył się odsetek matek w wieku 35–39 lat (z 13,5 do 17,8). Pozytywnym zjawiskiem jest spadek liczby urodzeń wśród nastolatek.
Niestety, wciąż trudno o żłobek, zwłaszcza na wsi. W województwie mazowieckim - podobnie jak w całej Polsce – z roku na rok rośnie liczba żłobków, oddziałów żłobkowych i klubów dziecięcych. Dzięki temu dostępność opieki żłobkowej (rozumiana jako liczba miejsc w przeliczeniu na 1000 dzieci w wieku 0–2 lat) zwiększyła się z 43,9 w 2012 r. do 127,1 w 2018 r. Mazowieccy rodzice skwapliwie korzystali z coraz bogatszej oferty opieki - w 2018 r. w żłobkach i klubach dziecięcych przebywało niemal 3 razy więcej dzieci niż w 2012 r.
- Jednak mimo widocznej poprawy sytuacji liczba placówek pozostaje zdecydowanie za mała. W miastach szansę korzystania z ich usług ma tylko nieco ponad 15 proc. populacji dzieci w wieku do lat 3 w, zaś na wsi zaledwie 2,8 proc. - dodaje Michał Kałuski.
Zdecydowanie łatwiej o miejsce w przedszkolu. Odsetek dzieci w grupie wiekowej 3–6 lat uczęszczających do placówek wychowania przedszkolnego wzrósł z 72 proc. w roku szkolnym 2012/13 do 95 proc. w roku 2018/19 (w kraju wzrost z 68 do 89,5).
Szczęśliwe dzieciństwo? Niestety, nie zawsze. Z danych Urzędu Statystycznego wynika, że w 2018 r. w województwie mazowieckim 26,7 tys. dzieci i młodzieży w wieku 0–18 lat leczyło się w poradniach zdrowia psychicznego i psychologicznych (o 2,8 tys. więcej niż w 2012 r.). Narastającym problemem są też samobójstwa młodzieży. W 2018 r. na swoje życie targnęły się 63 osoby w wieku do 18 lat.
Niestety mimo tych zatrważających trendów w dalszym ciągu brakuje odpowiedniej opieki dla młodych ludzi dotkniętych problemami psychicznymi. Według standardów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na każde 100 tys. dzieci i młodzieży powinno przypadać 10 lekarzy psychiatrów. W 2018 r. w województwie mazowieckim było ich czterech (w kraju niespełna trzech).
Nie wszystkie dzieci mogą czuć się bezpiecznie w domu rodzinnym. W latach 2014–2018 notowano coraz więcej nowych przypadków przemocy domowej nad małoletnimi. O ile w 2014 r. na 10 tys. osób w wieku do lat 17 przypadało 18 małoletnich, którzy mogli być dotknięci przemocą, to cztery lata później takich dzieci było już 27.
Problemem są też internet i używki. Według najbardziej aktualnego badania Instytutu Psychiatrii i Neurologii w typowy dzień weekendowy około 25 proc. uczniów na aktywność w internecie poświęca 4–5 godzin dziennie, a kolejne 21 proc. więcej niż 6 godzin. Największą aktywność młodzież wykazuje w mediach społecznościowych – codziennie korzystało z nich odpowiednio 58 proc. uczniów III klas gimnazjów i 62 proc. uczniów II klas szkół ponadgimnazjalnych. Problem dostrzega już sama młodzież. Co trzeci nastolatek ma świadomość, że spędza za dużo czasu w mediach społecznościowych.
Tradycyjnym towarzyszem dorastania mazowieckich nastolatków pozostaje niestety alkohol. Prawie 40 proc. badanych gimnazjalistów i ponad 63 proc. uczniów szkół ponadgimnazjalnych miało za sobą doświadczenie silnego upicia się. Z kolei do użycia „dopalaczy” chociaż raz w życiu przyznało się ok,. 12 proc. gimnazjalistów i 13 proc. uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
Niepokojące, że na Mazowszu jest relatywnie niski odsetek dzieci i młodzieży ćwiczących w klubach sportowych (4 miejsce od końca wśród 16 województw).
