Bo najważniejsze w życiu to mieć plecy. Zdrowe! Co zrobić, by kręgosłup przestał boleć? [PORADNIK]

Kręgosłup jest bardzo narażony na wszelkie obciążenia. Skutkiem ich działania mogą być różnego rodzaje bóle. – Żadnego z nich nie powinniśmy lekceważyć – mówi Michał Borucki, fizjoterapeuta.

Mogą one mieć różne podłoże. Być wynikiem schorzeń, ale też skutkiem jednorazowego przeciążenia lub uszkodzenia. Dlatego najlepiej w razie konieczności skontaktować się z lekarzem specjalistą – dodaje.

Ponad 100 dni oczekiwania do lekarza na NFZ

Jak wybrać specjalistę? Jeśli chcemy udać się do lekarza w ramach ubezpieczenia, czyli potocznie "na NFZ", to potrzebne będzie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego). To właśnie w przychodni lekarz ustali, czy jest taka potrzeba i czy skierować nas na specjalistyczne badania, w szczególności do ortopedy.

Niestety średni czas oczekiwania wynosi ponad 100 dni (dane na początek lutego 2024 roku). Jednak jak to przy uśrednieniu bywa – jeżeli się postaramy, powinno się znaleźć ortopedę ze wcześniejszym terminem przyjęcia. Informacjami o terminach powinny dysponować wojewódzkie oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia. Co do samego lekarza – dlaczego akurat ortopeda, który najbardziej kojarzy się z nogami? Ponieważ to lekarz, który zajmuje się schorzeniami i chorobami układu mięśniowo-stawowo-kostnego, w tym także kręgosłupa.

Za prywatną konsultację zapłacimy od około 75-100 złotych (w trakcie której przeprowadzony będzie wywiad), w dużych miastach więcej. Jednak może okazać się, że potrzeba przeprowadzić dodatkowe badania. Niewykluczone, że będzie trzeba wykonać prześwietlenie, a w niektórych przypadkach ultrasonografię, czy nawet rezonans magnetyczny. Jeśli będą one wykonane prywatnie, to znacznie zwiększy się koszt szukania źródła dolegliwości.

W przypadku poważniejszych przypadków możliwe jest dłuższe leczenie. Dlatego, jeśli ktoś chce je kontynuować prywatnie, to można się zastanowić nad wykupieniem pakietów leczniczych w prywatnej klinice.

Choć może się zdarzyć, że aby dojść do zdrowia wystarczą ćwiczenia i wizyty u fizjoterapeuty. Dzięki temu – bez ingerencji wewnątrz ciała (zastrzyków, zabiegu lub operacji) powinno udać się wrócić do pełnej sprawności.

Różne odcinki kręgosłupa i różne rodzaje bólu

Bóle kręgosłupa, z uwagi między innymi na jego długość, mogą występować w różnych partiach.

Najczęściej odczuwać je można na odcinku lędźwiowym (znajduje się nad tzw. krzyżem, czyli ból odczuwamy powyżej pośladków). Składa się on z pięciu kręgów, które są znacznie większe i grubsze od innych i są najbardziej obciążone w kręgosłupie. Przyjmuje się, że niemal połowa osób skarżących się na ból kręgosłupa czuje go właśnie na tym odcinku. Dolegliwość może promieniować na inne części ciała – najczęściej na kończyny.

Bóle mogą występować także na odcinku szyjnym. Mogą być wynikiem stanów zapalnych, wad postawy, czy nadwyrężenia mięśni. Jeśli boli na wysokości klatki piersiowej, to może oznaczać przeciążenie od ćwiczeń, być wynikiem niedawnej zmiany trybu życia (rozpoczęcia aktywności fizycznej). Jednak może świadczyć także o zwyrodnianiach lub zbyt małej aktywności fizycznej. Niezwykle rzadko natomiast dochodzi do bólów na najniżej położonych odcinkach, czyli krzyżowym i guzicznym.

Fizjoterapeuta, masażysta i kinesiotaping 

Fizjoterapeuta będzie stosował różne techniki, które mają pomóc w walce z bólem – wyjaśnia Michał Borucki, fizjoterapeuta. – Jednak trzeba pamiętać, że po pierwszym razie prawie na pewno nie poczujemy poprawy. Potrzeba czasu i regularności – stwierdza.

Bardzo popularny jest masaż. Stosuje się go w dolegliwościach każdego ze wspomnianych wyżej odcinków. By przyniósł pożądane efekty, powinien być wykonywany przez minimum 20 minut i trzeba się mu poddać nawet do 20 razy (w połowie serii możliwe jest zrobienie krótkiej przerwy). Masażysta najczęściej stosuje uciskanie, rozcieranie, rolowanie a w niektórych przypadkach także wibracje. Masaż może wpłynąć pozytywnie nie tylko na nasze zdrowie, ale może też mieć właściwości relaksacyjne. Jednak ważne jest, by korzystać z placówek, gdzie stosuje się masaż leczniczy.

W ostatnich latach coraz większą popularność zyskuje kinesiotaping. W skrócie jest to oklejanie ciała specjalnymi taśmami. Niektórzy z fizjoterapeutów zaczęli je stosować w walce z bólem np.: ostrogi piętowej, czy też kręgosłupa.

Pomocna można być także elektrostymulacja, czyli pobudzanie mięśni w tym także tych znajdujących się w rejonie różnych odcinków kręgosłupa.

Oczywiście do tych wszystkich technik należy dobrać odpowiednie ćwiczenia – dodaje Michał Borucki. – Prowadzone mogą one być zarówno w gabinecie, a później również w domu. Bardzo ważne dla zdrowia jest, by oddać się nie tylko w ręce specjalistów, ale także pracować samemu. To dodatkowy, bardzo decydujący składnik sukcesu – podsumowuje.

Czas oczekiwania na zbiegi u fizjoterapeuty (na NFZ) może wynieść nawet kilka miesięcy. Prywatnie zajęcia (czyli nieinwazyjne, krótkie zabiegi plus ćwiczenia) kosztują od 40 złotych, najczęściej przynajmniej 100. Jednak jeśli weźmie się do tego masaż, to koszt może jeszcze wyraźnie wzrosnąć.

Jak dbać o kręgosłup? Wzmacniać go możesz samemu

Lepiej zapobiegać niż leczyć. Dla zachowania nie tylko dobrej kondycji, ale także zdrowego kręgosłupa, można rozpocząć ćwiczenia - nawet, jeżeli nie mamy żadnych dolegliwości. 

Jednak należy pamiętać, że to zapobieganie – wyjaśnia Adam Michałowski, trener osobisty. – Jeśli czujemy silny ból, to lepiej wcześniej skonsultować ćwiczenia ze specjalistą. Jeśli jest mniejszy i nie pojawia się nagle, to można zacząć ćwiczyć. Jednak jeśli dolegliwości będą się rozszerzać – szczególnie na ręce i nogi, to lepiej przestać i wybrać się do lekarza – dodaje.

Podstawą jest to, by ćwiczyć przed, a nie po posiłku. Jeśli mamy już lekkie dolegliwości – to trzeba pamiętać, że to, co robimy, nie może nasilać bólu. Skoro mamy już lekkie problemy z kręgosłupem, to początkowo najlepiej ćwiczyć na leżąco, tak by dodatkowo go nie obciążać. Staramy się stopniowo zwiększać intensywność ćwiczeń i ewentualnie ciężar przyrządów.

Jeśli sami nie wiemy, jakie wybrać ćwiczenia, to najlepiej skorzystać z pomocy trenera, fizjoterapeuty – mówi Adam Michałowski. – Znają się na tym i mają przygotowane całe zestawy różnych ćwiczeń. Pokażą, jak je wykonywać i skorygują nasze ewentualne błędy – dodaje. Jeśli jeszcze nic nas nie boli, to ćwiczenia wzmacniające mogą być doskonałą formą aktywności, która będzie pozytywnie wpływała na nasze ciało. – Skorzysta na tym cały organizm – podsumowuje trener.